Pierwsza pomoc – jak opatrywać rany?

Rany powstają wskutek różnych czynników, w różnym stopniu zagrażają też zdrowiu i życiu osoby poszkodowanej. Niezależnie od sytuacji kluczowa jest jednak wiedza na temat tego, jak powinna przebiegać pierwsza pomoc. Rany mogą wyglądać na mało groźne, a w rzeczywistości stanowić duże zagrożenie dla zdrowia i życia. Jakie są zasady opatrywania ran? Kiedy stosować poszczególne opatrunki?

Rodzaje ran – czym się różnią?

Rana to przerwanie ciągłości skóry oraz znajdujących się pod nią tkanek głębokich, czyli powięzi, mięśni, ścięgien, naczyń krwionośnych, nerwów, stawów i kości. Powstaje ona wskutek różnych czynników, pozwalających wyróżnić jej następujące rodzaje:

• otarcia i zadrapania – płytkie rany pojawiające się najczęściej w wyniku upadków. Mimo to są bolesne, ponieważ doprowadzają do naruszenia zakończeń nerwowych;
• oparzenia – to rany pojawiające się jako efekt kontaktu skóry z gorącymi ciałami stałymi, cieczami czy gazami;
• rany cięte – powstają na skutek uszkodzenia skóry ostrym przedmiotem, np. nożem;
• rany kłute – to zadawane długim ostrzem rany penetrujące, często sięgające narządów wewnętrznych i powodujące ich uszkodzenie;
• rany rąbane – to głębokie rany powstające wskutek uderzenia w skórę narzędziem tnącym z dużą siłą;
• rany szarpane – powstają jako efekt zetknięcia się skóry z zakrzywionym ostrym przedmiotem;
• rany miażdżone/tłuczone – są efektem silnego uderzenia tępym przedmiotem czy narzędziem;
• rany kąsane – są efektem ugryzienia przez zwierzę. W zależności od jego gatunku rana będzie miała inny charakter;
• rany zatrute – to rany, które doprowadzają nie tylko do uszkodzenia tkanek, ale również przedostania się pod skórę trucizny;
• rany postrzałowe – powstają wskutek postrzelenia, naruszając skórę i tkanki głębokie.

W charakterystyce ran występuje także rana płatowa powstająca w wyniku oderwaniu od ciała całego płata skóry.

Jako świadek zranienia danej osoby należy zachować spokój, aby być w stanie odpowiednio ocenić sytuację, w tym nie tylko rodzaj, ale także wielkość i głębokość rany czy stopień jej zabrudzenia.

Rodzaje ran – różne podziały

Poszczególne rodzaje ran mogą mieć bardziej lub mniej zaawansowane stadium w zależności od stopnia uszkodzenia skóry i tkanek. Z uwagi na takie kryterium wyróżnia się rany:

• powierzchowne – nie przekraczają ciągłości naskórka;
• głębokie – przekraczają ciągłość naskórka;
• drążące – przedostają się do narządów wewnętrznych i jam ciała.

Kolejny podział wskazuje na poziom ryzyka związanego z pojawieniem się rany. Może ona być:

• prosta – o niewielkich rozmiarach, która goi się bez powikłań;
• złożona – powstająca w obrębie naczyń, ścięgien i narządów wewnętrznych;
• powikłana – to rana, do której dostało się zakażenie lub ropień.

Można wyróżnić także inne podziały ran, np. ze względu na stopień zanieczyszczenia (czyste, czyste skażone, skażone, o dużym skażeniu, stare).

Rodzaje opatrunków edb – do czego służą?

Do opatrywania ran służą różne rodzaje opatrunków, które mają także inne przeznaczenie. Opatrunki osłaniające mają na celu zapobiec zanieczyszczeniu rany oraz rozwojowi infekcji. Co więcej, zbierają one krew i płyny ustrojowe. Opatrunki obłożeniowe umożliwiają natomiast opatrzenie ran kończyn złamanych oraz ran z ciałem obcym. Bardzo ważną kategorię stanowią również opatrunki uciskowe, których rolą jest tamowanie hamowania.

Jakie są poszczególne rodzaje opatrunków edb?

1. Opatrunki osłaniające – składają się z trzech części: warstwy jałowej przykrywającej ranę, warstwy uciskowej oraz warstwy wzmacniającej. Warstwa uciskowa to bandaż, opaska elastyczna lub chusta trójkątna.
2. Opatrunki obłożeniowe – składają się z gazy lub wacika oraz elementu usztywniającego, uniemożliwiającego przemieszczanie się m.in. złamanych kończyn.
3. Opatrunki osłaniające – jest to obszerna kategoria, w której wyróżnia się opatrunki alginianowe, tradycyjne plastry czy opatrunki hydrożelowe na oparzenia.

Do konkretnych ran wykorzystuje się inne rodzaje opatrunków, o czym należy pamiętać, aby zapewnić odpowiednią pomoc osobie potrzebującej.

Zasady opatrywania ran – jakie działania należy podjąć?

Pierwszym krokiem, jaki należy podjąć, udzielając pomocy przy opatrywaniu ran, jest zdobycie wiedzy na temat rodzaju urazu, do którego doszło. Dzięki temu będziesz mógł dobrać sposoby opatrywania ran do konkretnej sytuacji.

Mając niezbędną wiedzę, możesz wykonać następujące kroki:

1. Obejrzyj miejsce zranienia oraz dokładnie sprawdź wielkość i głębokość rany, stopień krwawienia, zabrudzenia, a także obecność ciał obcych.
2. Oceń czy konsultacja lekarska jest konieczna.
3. Zadbaj o odpowiednią higienę, tj. umycie rąk, założenie rękawiczek jednorazowych na czas kontaktu z raną.
4. W przypadku niewielkiego krwawienia zatamuj je uciskiem, obmyj ranę i zdezynfekuj ją np. przy użyciu specjalistycznych produktów do dezynfekcji skóry i ran. Następnie wybierz odpowiedni opatrunek, najlepiej jałowy.
5. W przypadku głębszych ran uciskaj ranę dłonią z gazą lub chusteczką. Jeśli po 2 minutach krwawienie nie ustępuje, załóż opatrunek uciskowy oraz jak najszybciej wezwij pomoc.
6. Jeśli w ranie tkwi ciało obce, pamiętaj, aby go nie wyciągać, ponieważ powstrzymuje ono krwotok. Jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem.

Podsumowanie

Jeśli nie wiesz, jak powinno wyglądać opatrywanie ran, prezentacja multimedialna lub wideo mogą być pomocne w zrozumieniu mechanizmu działania w ramach pierwszej pomocy. Niezależnie od okoliczności, ważne jest ocenienie tego, czy jesteś w stanie samodzielnie opatrzyć ranę, czy potrzebujesz fachowej pomocy. Warto pamiętać także o rodzajach ran, przeznaczonych do nich opatrunkach, a także dbaniu o odpowiednią higienę.

FAQ 

1. Jakie są rodzaje opatrunków osłaniających?

Opatrywanie ran wymaga zastosowania odpowiedniego produktu, np. gazy czy bandaża. Wśród opatrunków osłaniających wyszczególnia się m.in.:

• plastry z opatrunkiem – stosowane do niewielkich ran powierzchownych, otarć, zadrapań, czy skaleczeń;
• opatrunki z jonami srebra – ze względu na działanie antybakteryjne są przeznaczone do ran narażonych na zakażenie;
• opatrunki z węglem aktywowanym – stosowane do owrzodzeń i odleżyn ze względu na zdolność do pochłaniania nieprzyjemnego zapachu;
• opatrunki hydrożelowe – stosowane do oparzeń, owrzodzeń i odleżyn, ponieważ utrzymują wilgotne środowisko i nie przywierają do rany.

2. Kiedy stosuje się opatrunki jałowe, a kiedy niejałowe?

Warto również wiedzieć, kiedy stosować opatrunki jałowe, a kiedy niejałowe. Te pierwsze są w pełni sterylne, dzięki czemu pozwalają zapobiec skażeniu mikrobiologicznemu. Opatrunek jałowy służy do opatrywania ran, które są krwawiące, głębokie czy rozległe. Są to m.in. rany pooperacyjne, szarpane i oparzenia od II stopnia. Opatrunek niejałowy służy do opatrywania ran, które są mało rozległe, a ryzyko zakażenia w ich przypadku jest małe.

Opatrunki jałowe stosuje się bezpośrednio na ranę, a niejałowe często stanowią warstwę wierzchnią. Sam wybór opatrunku nie zapewnia jednak stuprocentowej ochrony przed zakażeniem oraz nie daje gwarancji właściwego gojenia się rany. Pierwsza pomoc wymaga podjęcia kilku innych kroków, pozwalających na zadbanie o zdrowie rannego, a czasami uratowanie jego życia.