Złamanie otwarte – pierwsza pomoc i leczenie 

Złamanie otwarte to jeden z rodzajów złamania. Jego specyfika sprawia, że powoduje nie tylko dolegliwości bólowe, ale może być również poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia. Czy wiesz, jak wygląda złamanie otwarte? Jak udzielić pierwszej pomocy i jak przebiega leczenie? 

Rodzaje złamań kości – krótka charakterystyka 

Wyróżnia się rodzaje złamań kości takie jak: 

• złamanie zamknięte (inaczej nazywane złamaniem prostym) – w tym wypadku kość pęka, jednak nie przebija skóry. Złamanie tego typu wiąże się ze znacznie mniejszym ryzykiem zakażenia niż otwarte, ponieważ nie powstają rany na skórze; 
• otwarte złamanie – w wyniku pęknięcia i przesunięcia się kość przebija skórę. To sprawia, że powstaje rana, która jest podatna na infekcję i musi zostać otoczona specjalną opieką, aby poszkodowany mógł wracać do zdrowia w bezpiecznych warunkach; 
• złamanie z przemieszczeniem – w tej sytuacji fragmenty kości nie utrzymują prawidłowej pozycji i są od siebie oddzielone. Leczenie może obejmować redukcję, czyli przywrócenie kości do prawidłowej pozycji oraz stabilizację; 
• złamanie bez przemieszczenia – w takiej sytuacji części kości pozostają we względnie prawidłowej pozycji. Leczenie wymaga stabilizacji, jednak nie ma potrzeby wykonywania redukcji. 

Złamania otwarte i zamknięte różni to, że w przypadku pierwszych na skórze pojawia się rana. Złamania otwarte dzieli się na pięć kategorii. 

Podział złamań otwartych 

Wyróżnia się następujące kategorie złamań otwartych: 

1. Z ranami o powierzchni do 1 cm – nie jest poważnym rodzajem złamania otwartego, choć może również wiązać się z wystąpieniem powikłań. Rekonwalescencja przebiega sprawnie i pozwala pacjentowi na stosunkowo szybki powrót do zdrowia. 
2. Z ranami o powierzchni większej niż 1 cm, ale mniejszej niż 10 cm – w tym wypadku złamanie prowadzi do uszkodzeń skóry, ale bez jednoczesnego uszkodzenia mięśni, nerwów i naczyń krwionośnych. 
3. Ze zniszczonymi tkankami znajdującymi się pod skórą – poważne obrażenia kości i tkanek miękkich przy złamaniu otwartym III kategorii nie powodują konieczności wykonywania rekonstrukcji tkanek (organizm samodzielnie poradzi sobie z odbudową). 
4. Z poważnymi uszkodzeniami, wymagające interwencji chirurgicznej (odbudowa samych kości i tkanek) – obejmuje uszkodzenia skalpcyjne i awulsyjne (oderwanie się tkanek od siebie i oderwanie się części kości w miejscu, w którym łączy się z przyczepem mięśnia). 
5. Z poważnym uszkodzeniem kości, tkanek miękkich, mięśni i naczyń krwionośnych – w takiej sytuacji konieczne jest skomplikowane leczenie, które nie gwarantuje powrotu do pełnej sprawności. 

Złamanie otwarte nogi wymaga zastosowania odpowiedniego leczenia. Jego specyfikę dobiera się do charakterystyki konkretnego urazu po przeprowadzeniu stosownej diagnostyki. 

Złamanie otwarte – jak wygląda? Kiedy do niego dochodzi?

Złamanie otwarte ma miejsce wtedy, gdy miejsce uszkodzenia ma kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Towarzyszą mu uszkodzenia naczyń krwionośnych, skóry oraz tkanek miękkich i mięśni. Uraz charakteryzuje się tym, że w jego wyniku dochodzi do rozerwania powłok skórnych i pojawienia się kości w ranie. Leczenie i rokowania powrotu poszkodowanego do pełnej sprawności zależą od specyfiki urazu. 

Do złamań otwartych dochodzi w wielu różnych sytuacjach. Mogą być konsekwencją urazów doznanych podczas wypadku samochodowego, uprawiania sportu lub upadku z wysokości albo wypadku, do którego dochodzi w trakcie pracy. Niezależnie od tego, w jakich okolicznościach pojawi się uraz, konieczne jest natychmiastowe udzielenie pierwszej pomocy i działania mające chronić ranę przed infekcją. 

Złamanie otwarte 

Złamanie otwarte i zamknięte – może być kończyn górnych i dolnych. Uszkodzone mogą zostać:

• nadgarstki, 
• ręce,
• ramiona, 
• barki, 
• klatka piersiowa, 
• nogi i stopy, 
• uda, 
• kostki, 
• biodra, 
• łokcie, 
• palce. 

Otwarte złamanie kości piszczelowej i strzałkowej to jedne z najczęstszych urazów o takim charakterze. Zdarzają się dzieciom, dorosłym i osobom w podeszłym wieku, a ich leczenie zawsze wymaga ogromnej uważności i dbałości o pacjenta, aby zminimalizować ryzyko powikłań i przyspieszyć rekonwalescencję. 

Pierwsza pomoc przy złamaniu otwartym 

Pierwsza pomoc przy złamaniu otwartym powinna być udzielona przede wszystkim z dużą świadomością, co trzeba zrobić. W innej sytuacji może nie tylko nie pomóc poszkodowanemu, ale wręcz pogorszyć jego stan. 

Przy złamaniu otwartym wykonaj następujące czynności, udzielając pierwszej pomocy: 

• wezwij pogotowie – zrób to samodzielnie lub, jeśli możesz, zleć komuś wykonanie tego zadania i przystąp do udzielania pomocy; 
• zdejmij ubrania, które utrudniają dostęp do rany; 
• zdejmij pierścionki, bransoletki i inne elementy na kończynie, które mogą doprowadzić po pojawienia się opuchlizny i do miejscowego zatrzymania krążenia; 
• przystąp do zatrzymania krwawienia – w wyniku złamania otwartego może dojść do znacznej utraty krwi (nawet 1,5 l), która stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Krew zatamuj materiałami opatrunkowymi, czyli sterylnym materiałem. Jeśli nie masz ich pod ręką, użyj tego, co masz najbliżej (ubrania, koce); 
• nie dotykaj kości i nie próbuj wsunąć jej w ranę; 
• usztywnij i zabandażuj kończynę – najlepiej zabandażować ją z sąsiednią częścią ciała 

(np. ręka z tułowiem); 

• czekaj na przyjazd pogotowia i kontroluj stan poszkodowanego. 

Pamiętaj, że każde złamanie wiąże się z licznymi dolegliwościami bólowymi. Złamanie otwarte nogi sprawi, że pacjent będzie w szoku. Ból i strach mogą spowodować, że nie będzie chciał współpracować – mimo to, udziel mu pomocy, ponieważ możesz w ten sposób uratować jego życie. 

Złamanie otwarte – przebieg leczenia

Jeśli pojawi się złamanie otwarte, pierwsza pomoc udzielana poszkodowanemu jest już pierwszym ważnym etapem leczenia. Po przekazaniu osoby z urazem ratownikom medycznym i lekarzowi przystąpią do dalszej diagnostyki oraz wykonywania procedur medycznych.

Jakie badania diagnostyczne wykonuje się, jeśli pojawi się złamanie otwarte? Rentgen lub inne badania obrazowe stanowią podstawę dalszych działań. Pozwalają skategoryzować i zlokalizować złamanie oraz ocenić, czy i w jakim zakresie będzie konieczne podjęcie interwencji chirurgicznej.

Leczenie złamań otwartych może być skomplikowane i obejmuje etapy takie jak: 

• oczyszczenie rany, 
• redukcję kości (jeśli jest to konieczne np. w związku z przemieszczeniem), 
• stabilizację uszkodzonej kości, 
• leczenie przeciwbakteryjne w celu zapobiegania infekcjom. 

Złamanie powinno być leczone pod czujnym okiem specjalistów, przy użyciu odpowiednich narzędzi stabilizacyjnych oraz narzędzi chirurgicznych niezbędnych np. w związku z odbudową tkanek uszkodzonych w trakcie złamania.

Po trwającym kilka tygodni pierwszym etapie gojenia jest niezbędna rehabilitacja. To ona umożliwi choremu powrót do zdrowia i pełnej sprawności. 

Jak wspomagać leczenie złamania otwartego? 

Złamanie otwarte wiąże się z uszkodzeniem kości i innych tkanek. By wesprzeć ich odbudowę, warto przede wszystkim stosować się do zaleceń lekarza oraz zadbać o prawidłową dietę. Duża ilość protein wspomaga funkcje regeneracyjne, ponieważ białko jest budulcem ludzkiego organizmu. Odpowiednie nawodnienie, zróżnicowana i bogata w składniki odżywcze dieta również są potrzebne w trakcie leczenia. 

Czego unikać podczas leczenia złamania otwartego nogi? 

Otwarte złamanie nogi wymaga przede wszystkim stosowania się do zaleceń lekarza związanych z rekonwalescencją. Uszkodzonych tkanek nie powinno się narażać na dodatkowe urazy czy podrażnienia ani tym bardziej na wysiłek, którego nie rekomenduje się na danym etapie leczenia. Pamiętaj też, by nie naciskać na ranę i dbać o jej higienę – stosuj środki do dezynfekcji, przyjmuj leki zapobiegające infekcjom i dbaj o swój komfort fizyczny oraz psychiczny. To z pewnością przyspieszy powrót do zdrowia. 

Podsumowanie 

Złamanie otwarte jest dla pacjenta bolesne i stanowi zagrożenie dla jego życia. Wymaga udzielenia natychmiastowej pierwszej pomocy oraz specjalistycznej diagnostyki. Samo leczenie wymaga dobrania konkretnych działań do kategorii złamania i stanu pacjenta. Odpowiednio przeprowadzone umożliwia powrót do pełnej sprawności. 

FAQ 

1. Czy w przypadku złamania otwartego konieczne jest przeprowadzenie operacji? 

Decyzja o przeprowadzeniu operacji w przypadku złamania otwartego kości jest zawsze podejmowana indywidualnie, zależnie od stanu pacjenta. 

2. Ile trwa gojenie się złamania otwartego? 

Okres gojenia zależy od wielu czynników, w tym od tego, jak wygląda złamanie otwarte, ile lat ma poszkodowany i w jaki sposób przebiega proces rekonwalescencji. 

3. Czy dzieci są bardziej podatne na złamania otwarte niż dorośli? 

Dzieci są bardziej podatne na złamania kości. Wynika to z faktu, że intensywny wzrost powoduje u nich często niedobory wapnia, a co za tym idzie – osłabienie kości. Maluchy z reguły są również bardziej aktywne i mniej ostrożne od dorosłych, co również bezpośrednio przekłada się na zwiększenie ryzyka urazów.