Zwichnięcie kostki – jak wygląda? Objawy, rehabilitacja i domowe sposoby

Zwichnięcie kostki to bolesny uraz, który może znacząco ograniczyć mobilność. Objawia się deformacją stawu skokowego oraz silnymi dolegliwościami bólowymi. Warto poznać charakterystyczne symptomy tego schorzenia oraz metody leczenia i rehabilitacji, które pomogą szybko wrócić do pełnej sprawności. Oprócz tradycyjnych rozwiązań istnieją także skuteczne domowe sposoby łagodzenia objawów skręcenia kostki.

Czym jest zwichnięcie kostki?

Zwichnięcie kostki jest potocznie nazywane zwichnięciem stawu skokowego. To uraz polegający na przemieszczeniu kości skokowej względem kości piszczelowej i strzałkowej w stawie skokowym. Podczas tego urazu kość skokowa wysuwa się z widełek, które tworzą dla niej kość piszczelowa i strzałkowa, prowadząc do istotnej deformacji obszaru kostek. Ta deformacja zakłóca funkcje stawu skokowego.

Zwichnięcie kostki może wystąpić w wyniku nagłego skręcenia stopy podczas upadku, intensywnego obciążenia stawu skokowego podczas aktywności fizycznej lub urazu sportowego. Taki uraz zdarza się na przykład podczas skakania lub biegania i chodzenia po nierównym terenie. Często dochodzi do niego również podczas codziennych czynności, takich jak chodzenie po schodach. Może go ułatwiać noszenie niewłaściwego obuwia.

Zwichnięcie a skręcenie kostki – czy oznacza samo?

Zwichnięcie kostki i skręcenie stawu skokowego to dwa różne urazy, które często są ze sobą mylone. Skręcenie kostki to uraz stawu skokowego, który występuje, gdy dochodzi do nadmiernego rozciągnięcia lub uszkodzenia struktur stawowych, takich jak torebka stawowa i więzadła. Jest to rezultat przekroczenia naturalnego zakresu ruchu w stawie skokowym. Natomiast zwichnięcie to poważniejsza kontuzja, która przysparza znacznie więcej bólu. Dochodzi do niej, gdy powierzchnie stawowe przesuwają się względem siebie.

Warto zaznaczyć, że istnieje jeszcze inny uraz, zwichnięta stopa, który jest mylony z powyższymi dwoma. To jednak zupełnie inna kontuzja, która wymaga odmiennego podejścia diagnostycznego oraz terapeutycznego.

Objawy zwichnięcia kostki

Najczęściej występujące objawy zwichniętej kostki to:

• deformacja stawu skokowego,
• nienaturalne ustawienie stopy,
• trudność w poruszaniu stawem skokowym,
• silne dolegliwości bólowe,
• obrzęk okolicy stawu skokowego,
• zaburzenia czucia na stopie.

Jak wygląda zwichnięta kostka? Po urazie dochodzi do wyraźnej deformacji stawu, co może być widoczne gołym okiem. Stopa jest ustawiona w sposób nienaturalny, uniemożliwiając normalne poruszanie się. Towarzyszą temu silne dolegliwości bólowe, utrudniające wykonywanie codziennych czynności. Obszar stawu skokowego staje się obrzmiały, co może być zauważalne zaraz po urazie lub po pewnym czasie. Dodatkowo nieprawidłowo ustawione kości mogą wywierać nacisk na nerwy i naczynia krwionośne, co prowadzi do zaburzeń lub osłabienia czucia na stopie. Te objawy mogą się różnić w zależności od stopnia urazu oraz czasu, który upłynął od momentu zwichnięcia.

Zwichnięta kostka – co robić?

Zwichnięcie kostki wymaga natychmiastowej reakcji. Pierwszym krokiem jest zabezpieczenie stawu skokowego poprzez unieruchomienie go w pozycji, w jakiej został znaleziony. Nie należy próbować ruszać stawem ani zdejmować obuwia, chyba że jest to łatwe do zrobienia. Jeśli zdjęcie buta jest niemożliwe, należy usztywnić nogę wraz z nim. Dodatkowo zaleca się schłodzenie okolicy urazu, co może przynieść ulgę i zmniejszyć obrzęk.

Natychmiastowa wizyta na ostrym dyżurze ortopedycznym jest niezbędna. W przypadku silnych dolegliwości bólowych lub wystąpienia innych niepokojących objawów należy rozważyć wezwanie pogotowia ratunkowego. Szybka interwencja medyczna pozwoli na odpowiednie postawienie diagnozy oraz wdrożenie niezbędnej kuracji, co może zminimalizować ryzyko powikłań i przyspieszyć proces rekonwalescencji.

Zwichnięcie kostki – rozpoznanie

Aby potwierdzić diagnozę oraz ocenić stopień uszkodzenia, niezbędne jest wykonanie badań obrazowych – głównie zdjęcia rentgenowskiego (RTG). Badanie to pozwala nie tylko na określenie skali urazu, lecz także wykluczenie innych potencjalnych obrażeń, takich jak złamania kości. Na podstawie zebranych danych oraz wyników badań, ortopeda jest w stanie dokładnie rozpoznać zwichnięcie kostki i wdrożyć odpowiednie leczenie.

W niektórych przypadkach, po wstępnej diagnostyce i nastawieniu stawu na ostrym dyżurze, konieczne może być wykonanie dodatkowych badań, takich jak tomografia komputerowa, aby dokładniej ocenić uszkodzenia stawu.

Nastawienie zwichniętego stawu skokowego

Pierwszym krokiem jest nastawienie stawu skokowego. Może być wykonane zaraz po zdarzeniu lub po przyjęciu pacjenta na ostry dyżur. Procedura ta polega na ustawieniu powierzchni stawowych w pozycji jak najbardziej zbliżonej do tej anatomicznej. W ten sposób zmniejsza się dolegliwości bólowe oraz minimalizuje deformację stawu.

Następnie staw skokowy jest unieruchamiany na kilka tygodni, co pozwala na zrośnięcie się rozerwanej torebki stawowej i więzadeł. Podczas leczenia zwichniętej kostki zalecane jest oszczędzanie kończyny oraz minimalizowanie jej ruchów. Dodatkowo zaleca się układanie kończyny wyżej niż reszty ciała – na przykład na poduszkach lub wałku ze zwiniętego koca.

Operacyjne leczenie zwichniętego stawu skokowego

Operacyjne leczenie zwichniętego stawu skokowego może być niezbędne w przypadkach, gdy występują poważne uszkodzenia więzadeł lub złamania. Decyzja o przeprowadzeniu operacji musi być podejmowana przez ortopedę z uwzględnieniem wielu czynników – w tym stanu tkanek miękkich wokół stawu. Zwichnięcie stawu skokowego może powodować znaczny ucisk na otaczające tkanki miękkie, co prowadzi czasem do obrzęków, krwiaków, zasinień, a nawet miejscowej martwicy skóry. Ze względu na te powikłania operacje mogą być przeprowadzane zarówno natychmiast po nastawieniu, jak i w późniejszym czasie, gdy stan tkanek miękkich zostanie ustabilizowany.

W przypadku nasilonych objawów pogarszających się po urazie operacja może być odroczona nawet o 1–2 tygodnie, aby zyskać czas na złagodzenie obrzęku i poprawę stanu skóry wokół stawu skokowego. Ostateczną decyzję co do czasu przeprowadzenia operacji podejmuje lekarz ortopeda, mając na uwadze dobro pacjenta i możliwe ryzyko powikłań.

Co na zwichniętą kostkę? Środki farmakologiczne

Środki farmakologiczne stosowane w leczeniu zwichniętej kostki mają na celu przede wszystkim łagodzenie bólu, zmniejszanie obrzęku i zapobieganie infekcjom. Najczęściej stosowane preparaty to:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – substancje czynne, takie jak ibuprofen, diklofenak czy naproksen, mogą być skuteczne w łagodzeniu bólu oraz zwalczaniu stanu zapalnego wokół stawu skokowego;
• leki przeciwbólowe i przeciwzapalne w postaci maści lub żelu – preparaty zawierające substancje takie jak kwas acetylosalicylowy, ibuprofen czy ketoprofen mogą być stosowane miejscowo na obszarze zwichniętej kostki w celu łagodzenia bólu i zmniejszania obrzęku;
• leki przeciwbólowe opioidowe – w przypadku silnych dolegliwości bólowych lekarz może zalecić krótkotrwałe stosowanie leków opioidowych, takich jak oksykodon czy tramadol; ze względu na potencjalne działania niepożądane i ryzyko uzależnienia, stosuje się je ostrożnie i krótkoterminowo;
• środki przeciwbakteryjne – w przypadku otwartych ran lub zaistnienia ryzyka infekcji lekarz może przepisać antybiotyki w celu jej zapobiegania bądź leczenia.

Oprócz powyższych środków farmaceutycznych w celu zmniejszenia obrzęku wokół stawu skokowego lekarz może zalecić krótkotrwałe stosowanie leków moczopędnych, które pomagają w usuwaniu nadmiaru płynów z organizmu. Niektóre suplementy diety zawierające witaminy A, C i E oraz minerały takie jak cynk czy miedź, również mogą wspomagać proces gojenia się tkanek i zmniejszać ryzyko infekcji.

Domowe sposoby na skręcenie kostki

Domowe sposoby mogą być skutecznym uzupełnieniem leczenia zwichniętej kostki, przynosząc ulgę w bólu, zmniejszając obrzęk oraz przyspieszając proces gojenia. Pierwszym krokiem w leczeniu skręconej kostki jest unieruchomienie stawu skokowego. Ważne jest to, aby unikać nadmiernego obciążania chorej kończyny oraz unieruchomić staw skokowy za pomocą opatrunku elastycznego lub specjalnej ortezy. Unieruchomienie pozwala zmniejszyć ruchomość stawu, co przyspiesza proces gojenia się tkanek.

W łagodzeniu bólu oraz zmniejszaniu obrzęku pomaga też stosowanie zimnych okładów. Można je wykonywać lodem owiniętym w ręcznik lub za pomocą specjalnych opakowań z żelowym wkładem chłodzącym. Należy je przykładać do chorego miejsca przez około 15–20 minut kilka razy dziennie, z zachowaniem przerw między kolejnymi aplikacjami.

Należy pamiętać, że domowe sposoby nie zastąpią leczenia zalecanego przez lekarza, ale mogą stanowić istotne wsparcie w procesie rekonwalescencji. W przypadku nasilenia dolegliwości lub braku poprawy po zastosowaniu domowych metod konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Zwichnięcie stawu skokowego – rehabilitacja

Rehabilitacja po zwichnięciu stawu skokowego odgrywa ważną rolę w powrocie do pełnej sprawności fizycznej. Proces ten może trwać od 3 do nawet 6 miesięcy w zależności od stopnia urazu i skuteczności terapii. W niektórych szczególnych przypadkach, gdy udaje się uzyskać właściwe ustawienie stawu bez konieczności operacji, leczenie rozpoczyna się od unieruchomienia kończyny w gipsie. Ten etap trwa zwykle od 6 do 8 tygodni. Po zdjęciu gipsu rozpoczyna się rehabilitacja, która opiera się na stopniowym przywracaniu ruchomości stawu skokowego.

Proces rehabilitacji stawu skokowego opiera się na różnych metodach, takich jak kinezyterapia, zabiegi fizykoterapeutyczne (między innymi laseroterapia, terapia polem magnetycznym, ultradźwięki oraz krioterapia) oraz ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące. Działania te mają na celu zwiększanie ruchomości stawu, przywracanie czucia głębokiego oraz uzyskiwanie prawidłowych wzorców ruchowych po okresie unieruchomienia.

Należy podkreślić, że bardzo ważną rolę w procesie rehabilitacji odgrywa zespół specjalistów, który obejmuje ortopedę, fizjoterapeutę i rehabilitanta. Dzięki ich współpracy możliwe jest dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz monitorowanie postępów podczas powrotu do pełnej sprawności fizycznej.